รีเทรนเนอร์เป็นอุปกรณ์คงสภาพฟันหลังจากจัดฟัน เพื่อป้องกันไม่ให้ฟันเคลื่อนตัวกลับ

มี 2 ประเภทหลักคือ รีเทรนเนอร์แบบลวด (Hawley) และแบบใส (Clear Retainer)

แรกๆ ควรใส่ตลอดเวลา 3-6 เดือน จากนั้นลดลงเป็นเฉพาะตอนนอน

ไม่ควร เพราะอาจทำให้ฟันเคลื่อนที่และต้องจัดฟันใหม่

ลองใส่กลับทันที ถ้าคับหรือแน่นผิดปกติ ควรปรึกษาทันตแพทย์

ควรรีบทำอันใหม่โดยปรึกษาทันตแพทย์เพื่อป้องกันฟันล้ม

ใช้แปรงสีฟันขนนุ่มกับน้ำสบู่อ่อน ห้ามใช้น้ำร้อนเพราะอาจทำให้เสียรูป

แช่ด้วยน้ำยาทำความสะอาดรีเทรนเนอร์ หรือใช้เบกกิ้งโซดาผสมน้ำ

อาจมีผลช่วงแรก แต่ร่างกายจะปรับตัวได้ภายในไม่กี่วัน

ราคาเริ่มต้นประมาณ 2,000-6,000 บาท ขึ้นอยู่กับประเภทและคลินิก

ขึ้นอยู่กับความสะดวกและความต้องการ รีเทรนเนอร์ใสดูสวยงามกว่า แต่แบบลวดทนทานกว่า

มีโอกาสแตกหรือเสียรูปได้ถ้าถอดผิดวิธีหรือโดนความร้อนสูง

ควรพบหมอเพื่อปรับหรือทำใหม่ อย่าฝืนใส่เพราะอาจไม่ได้ผล

ถ้าแน่นจนเจ็บหรือกดฟันมาก ควรปรึกษาหมอ เพราะอาจทำให้ฟันเคลื่อนผิดตำแหน่ง

ถ้าเป็นแบบถอดได้ ควรถอดก่อนกินอาหาร เพื่อป้องกันการเสียหายและสะสมเศษอาหาร

แบบถาวรสะดวกเพราะไม่ต้องถอดเข้าออก แต่ทำความสะอาดยากกว่าและอาจเกิดหินปูนสะสม

ถ้าไม่ทำความสะอาดเป็นประจำ อาจสะสมแบคทีเรียและทำให้มีกลิ่นปาก

ถ้าผ่านการจัดฟัน ควรใส่เพื่อป้องกันฟันเคลื่อนที่ ไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่

หากดูแลดีอาจใช้ได้นานหลายปี แต่สุดท้ายอาจต้องเปลี่ยนตามสภาพการใช้งาน

ไม่แนะนำ เพราะรีเทรนเนอร์ต้องผลิตตามรูปฟันเฉพาะบุคคล ควรทำที่คลินิกโดยทันตแพทย์

• รีเทนเนอร์แบบใส (Clear Retainer) รีเทนเนอร์แบบใสทำจากพลาสติกใสที่ออกแบบมาพอดีกับฟันของคุณ ทำให้มองเห็นได้ยากเวลายิ้มหรือพูดคุย
• รีเทนเนอร์แบบลวด (Hawley Retainer) รีเทนเนอร์แบบลวดประกอบด้วยฐานอะคริลิกและลวดโลหะที่ใช้ยึดฟัน

ในช่วงแรกหลังถอดเครื่องมือจัดฟัน กระดูกและเนื้อเยื่อรอบๆ รากฟันยังไม่แข็งแรงเต็มที่ และยังมีความ “ยืดหยุ่น” หรือ “ความจำ” ที่จะพยายามดึงฟันกลับไปยังตำแหน่งเดิมก่อนจัดฟัน นี่คือเหตุผลว่าทำไมรีเทนเนอร์ถึงสำคัญมาก และหากคุณไม่ใส่…สิ่งเหล่านี้จะเกิดขึ้น

1. ฟันเคลื่อนที่กลับ (Relapse) หรือ “ฟันล้ม” นี่คือผลกระทบที่ชัดเจนและน่าเสียดายที่สุด ฟันที่เคยเรียงตัวสวยงามจะเริ่มเคลื่อนที่กลับไปสู่สภาพเดิม ไม่ว่าจะเป็นฟันซ้อน ฟันเก ฟันห่าง หรือการสบฟันที่ผิดปกติ ปรากฏการณ์นี้เราเรียกว่า “ฟันล้ม” 

• ช่วงแรกอันตรายที่สุด: ในช่วง 1-3 เดือนแรกหลังถอดเครื่องมือ คือช่วงเวลาทองที่ฟันจะเคลื่อนที่กลับได้ง่ายและเร็วที่สุด

• ค่อยๆ เปลี่ยนแปลง: คุณอาจไม่ทันสังเกตในวันแรกๆ แต่พอนานไปสัปดาห์หรือเป็นเดือน จะเริ่มรู้สึกว่ารีเทนเนอร์อันเดิมที่เคยใส่ได้กลับแน่นขึ้น หรือใส่ไม่เข้าอีกต่อไป นั่นคือสัญญาณเตือนว่าฟันของคุณได้เคลื่อนไปแล้ว

2. ต้องเสียเงินและเวลา “จัดฟันรอบสอง” เมื่อฟันเคลื่อนที่ไปมากจนไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยการกลับไปใส่รีเทนเนอร์เดิม ทางออกเดียวที่เหลือก็คือการ “จัดฟันรอบที่สอง” ซึ่งหมายความว่า:

• เสียเงินซ้ำซ้อน: ค่าใช้จ่ายในการจัดฟันรอบใหม่นั้นไม่ใช่น้อยๆ เลย

• เสียเวลาอีกครั้ง: ต้องกลับไปเริ่มต้นกระบวนการจัดฟันใหม่อีก 2-3 ปี หรือมากกว่านั้น

• เจ็บตัวอีกรอบ: ต้องกลับไปทนกับความรู้สึกไม่สบายปากในช่วงแรกของการจัดฟันอีกครั้ง

3. ปัญหาการสบฟันและสุขภาพช่องปากอื่นๆ เมื่อฟันเคลื่อนที่ การสบฟันอาจผิดปกติไปจากเดิม ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาอื่นๆ เช่น:

• ปัญหาการบดเคี้ยว: เคี้ยวอาหารได้ไม่ละเอียด

• อาการปวดข้อต่อขากรรไกร (TMJ): เพราะการสบฟันที่ไม่สมดุล

• ฟันสึกผิดปกติ: จากการที่ฟันบางซี่ต้องรับแรงกระแทกมากกว่าปกติ

• ทำความสะอาดยากขึ้น: เมื่อฟันกลับไปซ้อนเกเหมือนเดิม จะทำให้แปรงฟันได้ไม่ทั่วถึง เสี่ยงต่อฟันผุและเหงือกอักเสบได้ง่ายขึ้น

วิธีทำความสะอาดรีเทนเนอร์แบบถอดได้ (Removable Retainers)

ไม่ว่าจะเป็นแบบใสปิ๊ง (Clear Retainer) หรือแบบลวดสุดคลาสสิก (Hawley Retainer) หลักการพื้นฐานจะคล้ายกันคือต้องทำความสะอาดทุกวัน!

การทำความสะอาดประจำวัน (ทำทุกวัน เช้า-เย็น)

1. ล้างด้วยน้ำสะอาดทันทีที่ถอด: ทุกครั้งที่ถอดรีเทนเนอร์ออกจากปาก ให้รีบล้างผ่านน้ำสะอาดที่อุณหภูมิห้องทันที เพื่อชะล้างคราบน้ำลายและเศษอาหารเล็กๆ ออกไปก่อนที่มันจะแห้งกรัง

2. แปรงเบาๆ ด้วยแปรงขนนุ่ม: ใช้แปรงสีฟันขนนุ่ม (อาจจะแยกไว้สำหรับรีเทนเนอร์โดยเฉพาะ) กับน้ำสบู่อ่อนๆ หรือน้ำยาล้างจาน ค่อยๆ แปรงทำความสะอาดให้ทั่วทุกซอกทุกมุม

   • สำหรับรีเทนเนอร์แบบลวด: เน้นบริเวณฐานอะคริลิกและซอกลวด

   • สำหรับรีเทนเนอร์แบบใส: แปรงเบาๆ ทั้งด้านในและด้านนอก

3. ล้างให้สะอาดหมดจด: ล้างฟองสบู่ออกด้วยน้ำสะอาดให้หมดจด แล้วผึ่งให้แห้ง หรือซับเบาๆ ด้วยผ้าสะอาดก่อนเก็บใส่กล่อง

การทำความสะอาดแบบล้ำลึก (Deep Cleaning สัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง)

เพื่อขจัดคราบที่มองไม่เห็นและฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ควรทำความสะอาดแบบล้ำลึกเป็นประจำ ด้วยการแช่รีเทนเนอร์ในน้ำยาทำความสะอาดประมาณ 15-20 นาที (หรือตามคำแนะนำบนผลิตภัณฑ์) จากนั้นนำขึ้นมาแปรงเบาๆ อีกครั้งและล้างน้ำให้สะอาด

• ตัวเลือกน้ำยาทำความสะอาด:

  • เม็ดฟู่สำหรับทำความสะอาดรีเทนเนอร์/ฟันปลอม: หาซื้อง่ายและสะดวกที่สุด

  • น้ำส้มสายชู (สูตรธรรมชาติ): ผสมน้ำส้มสายชู 1 ส่วน กับน้ำสะอาด 1 ส่วน แช่ทิ้งไว้ประมาณ 20 นาที (ไม่เหมาะกับรีเทนเนอร์ที่มีส่วนประกอบของโลหะ เพราะอาจทำให้หมองได้)

ขั้นตอนการทำรีเทนเนอร์ ที่คลินิกทันตกรรม iDentist Clinic มักจะเป็นไปตามลำดับนี้

1. การถอดเครื่องมือจัดฟัน
2. การพิมพ์ฟัน (เพื่อสร้างแบบจำลอง)
3. การเลือกชนิดของรีเทนเนอร์
4. การผลิตรีเทนเนอร์
5. การใส่รีเทนเนอร์และตรวจเช็ก

รีเทนเนอร์แฟชั่นที่ทำจากอะคริลิก (ส่วนใหญ่คือ รีเทนเนอร์แบบลวด) มีสีสันและลวดลายให้เลือกอย่างหลากหลายมาก เพื่อให้ผู้ใช้สามารถแสดงความเป็นตัวเองได้เต็มที่ แต่ก็มีข้อควรระวังสำคัญที่คุณต้องทราบด้วย โดยทั่วไปแล้ว รีเทนเนอร์แบบแฟชั่น หรือรีเทนเนอร์แบบลวดที่มีฐานเป็นอะคริลิก จะมีตัวเลือกสำหรับบริเวณฐาน/เพดานปากและส่วนที่เป็นท่อสีดังนี้

1. สีพื้นและสีสันสดใส

• สีพื้น: มีให้เลือกแทบทุกเฉดสี ทั้งสีอ่อน (พาสเทล เช่น ชมพูอ่อน ฟ้าอ่อน ลาเวนเดอร์) สีเข้ม (เช่น น้ำเงินเข้ม ม่วงเข้ม แดง) และสีนีออน

• สีที่ทำให้ฟันดูขาว: สีเข้ม เช่น สีน้ำเงินเข้ม สีม่วง หรือสีแดง มักจะช่วยขับให้ฟันดูขาวขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับสีรีเทนเนอร์

2. ลวดลายและเทคนิคพิเศษ

• กลิตเตอร์ (Glitter): การเพิ่มผงกากเพชร (กลิตเตอร์) ในเนื้ออะคริลิกทำให้รีเทนเนอร์ดูวิบวับและโดดเด่นมาก เป็นที่นิยมในหลายคลินิก

• ลายการ์ตูน/ลวดลาย: สามารถสั่งทำเป็นลวดลายเฉพาะเจาะจงได้ เช่น ลายจุด ลายทาง ลายผลไม้ หรือลายตัวการ์ตูนต่าง ๆ

• ไล่เฉดสี (Ombré): การใช้สีอะคริลิก 2-3 สีผสมกันแบบไล่เฉด เพื่อให้ดูมีมิติ

• รีเทนเนอร์สายมู: การเลือกสีตามวันเกิด หรือตามความเชื่อด้านโชคลาภ/เสริมดวง ก็เป็นเทรนด์ที่ได้รับความนิยมเช่นกัน ที่ iDentist Clinic ก็เปิดโอกาสให้คุณ ออกแบบสี ลาย และกลิตเตอร์ได้ตามใจชอบ โดยมีตัวอย่างยอดฮิต เช่น สีใสล้วน กลิตเตอร์ชมพู/ม่วง สีพาสเทล หรือรีเทนเนอร์ลายการ์ตูน

ข้อควรระวังที่สำคัญที่สุดในการทำรีเทนเนอร์แฟชั่น

สิ่งสำคัญที่สุดคือการทำรีเทนเนอร์กับ ทันตแพทย์ในคลินิกที่ได้มาตรฐาน เท่านั้น เพื่อให้ได้อุปกรณ์ที่ถูกต้องและปลอดภัย

รีเทนเนอร์ที่ใช้หลังการจัดฟันจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ ซึ่งแต่ละประเภทมีข้อดีและข้อจำกัดที่แตกต่างกัน การตัดสินใจควรทำร่วมกับทันตแพทย์จัดฟันของคุณ

รีเทนเนอร์แบบติดแน่น เป็นลวดโลหะเส้นเล็ก ๆ ที่ทันตแพทย์จะยึดติดไว้ด้านหลังของฟันหน้า

ผลกระทบหลัก ๆ ที่จะเกิดขึ้นหากคุณละเลยการใส่รีเทนเนอร์ คือปรากฏการณ์ที่เรียกว่า “ฟันคืนสู่สภาพเดิม” (Relapse)

• ฟันจะเคลื่อนที่และล้ม (Tooth Relapse)
• ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการจัดฟันใหม่
• รีเทนเนอร์เดิมจะใส่ไม่ได้
• ปัญหาด้านสุขภาพช่องปากในระยะยาว

ระยะเวลาในการใส่รีเทนเนอร์ต่อวัน ไม่ได้มีกฎตายตัวสำหรับทุกคน แต่จะขึ้นอยู่กับ ระยะเวลาหลังการจัดฟัน และ คำแนะนำของทันตแพทย์จัดฟันเฉพาะบุคคล

• ทำตามคำสั่งของทันตแพทย์อย่างเคร่งครัด ทันตแพทย์จัดฟันของคุณคือผู้ที่รู้รายละเอียดการรักษาของคุณดีที่สุด และจะกำหนดตารางการใส่ที่เหมาะสมกับความมั่นคงของฟันของคุณ

• ใส่ให้นานที่สุดในช่วงแรก ในช่วง 6 เดือนถึง 1 ปีแรก การใส่ให้ได้ 20-22 ชั่วโมงต่อวันมีความสำคัญสูงสุด ห้ามละเลยโดยเด็ดขาด

• ใส่ “ตลอดไป” แม้จะผ่านช่วงปีแรกไปแล้ว ผู้เชี่ยวชาญส่วนใหญ่แนะนำว่าคุณควรใส่รีเทนเนอร์ เฉพาะเวลานอน ไป ตลอดชีวิต เพื่อป้องกันไม่ให้ฟันเคลื่อนจากแรงบดเคี้ยวและแรงตามธรรมชาติของร่างกาย (Relapse) ซึ่งเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้ตลอดเวลา

 นั่นคือสัญญาณเตือนว่าฟันของคุณเริ่มเคลื่อนตัวออกจากตำแหน่งแล้ว ให้ลองพยายามใส่รีเทนเนอร์เข้าไป หากยังใส่ได้อยู่ให้ใส่ตลอดเวลา 1-2 วันเพื่อให้ฟันกลับเข้าที่ แต่ถ้าแน่นจนใส่ไม่เข้าหรือเจ็บมาก ให้รีบมาพบทันตแพทย์เพื่อตรวจเช็ค

ได้แน่นอน! ไม่ว่าคุณจะเคยจัดฟันจากที่ไหน หรือทำรีเทนเนอร์หาย/ชำรุด สามารถนัดหมายเพื่อเข้ามาปรึกษาและทำรีเทนเนอร์ชิ้นใหม่กับเราได้เสมอ

อัตราการเคลื่อนกลับของฟันจะเร็วที่สุดในช่วง 3-6 เดือนแรกหลังถอดเครื่องมือ การลืมใส่แค่คืนเดียวอาจยังไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงด้วยตาเปล่า แต่คุณจะรู้สึกได้ทันทีว่ารีเทนเนอร์ “แน่นขึ้น” ในวันถัดไป ซึ่งนั่นคือหลักฐานว่าฟันได้เคลื่อนตัวไปแล้ว! หากลืมบ่อยครั้ง การเคลื่อนตัวเล็กๆ น้อยๆ นี้จะสะสมจนกลายเป็นฟันล้มที่เห็นได้ชัด

การไม่ใส่รีเทนเนอร์ไม่เพียงทำให้ฟันเกกลับมา แต่ยังทำให้ “การสบฟัน” ที่คุณหมออุตส่าห์ปรับแต่งมาอย่างดีเพี้ยนไปด้วย ซึ่งในระยะยาวอาจนำไปสู่ปัญหาการสึกของฟันที่ผิดปกติ, เพิ่มความเสี่ยงต่อปัญหาข้อต่อขากรรไกร (ปวดกราม, อ้าปากมีเสียงคลิก) และทำให้ประสิทธิภาพการบดเคี้ยวลดลง

• แบบลวด: อาจทำให้พูดไม่ชัดในช่วงแรก และเส้นลวดอาจถูกมองเห็นได้
• แบบใส: อายุการใช้งานสั้นกว่าแบบลวด (อาจต้องเปลี่ยนทุก 1-2 ปี), สามารถติดสีจากเครื่องดื่ม และอาจกักเก็บน้ำลายทำให้เกิดกลิ่นได้ง่ายหากทำความสะอาดไม่ดี
• แบบติดแน่น: เป็นจุดที่หินปูนเกาะได้ง่ายมาก และทำความสะอาดยากที่สุด หากลวดหลุดโดยไม่รู้ตัว ฟันอาจเคลื่อนไปแล้ว

ปลอดภัยแน่นอน วัสดุเป็นพลาสติกเกรดการแพทย์ (Medical-grade thermoplastic) ที่ไม่มีสาร BPA ที่เป็นอันตราย ส่วนวันเสื่อมอายุ แม้ตัววัสดุจะคงทน แต่จากการใช้งานจริง (การใส่-ถอด, การกัดเน้น) จะทำให้พลาสติกค่อยๆ เสื่อมสภาพและบางลง จึงแนะนำให้เปลี่ยนใหม่ทุกๆ 1-2 ปีเพื่อประสิทธิภาพการคงสภาพฟันที่ดีที่สุด

เป็นกลยุทธ์การคงสภาพฟันที่ดีที่สุด โดยเฉพาะฟันหน้าล่างที่มีแนวโน้มจะซ้อนเกกลับมาได้ง่ายที่สุด ทันตแพทย์จึงมักจะติด “รีเทนเนอร์แบบติดแน่น” ไว้เป็นปราการด่านแรก และให้ใช้ “รีเทนเนอร์แบบใส” สวมทับอีกชั้นตอนนอน เพื่อเป็นการป้องกันสองชั้นและให้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุดในระยะยาว

จะทำให้รีเทนเนอร์ติดสีเหลืองอย่างรวดเร็ว และน้ำตาลในเครื่องดื่มจะถูกกักอยู่ระหว่างฟันกับรีเทนเนอร์ เพิ่มความเสี่ยงฟันผุอย่างมาก สิ่งที่ควรทำทันทีคือ ถอดรีเทนเนอร์ออก บ้วนปากและล้างรีเทนเนอร์ด้วยน้ำสะอาดทันที

ไม่ถาวร เป็นแค่ช่วงปรับตัวในสัปดาห์แรก วิธีฝึกที่ดีที่สุดคือการ “พูดบ่อยๆ” ลองอ่านหนังสือออกเสียงดังๆ หรือร้องเพลง จะช่วยให้ลิ้นของคุณปรับตัวเข้ากับพื้นที่ใหม่ในช่องปากได้เร็วขึ้นมาก

รีเทนเนอร์แบบใสสามารถช่วย “ป้องกัน” ผิวฟันจากการสึกโดยตรงจากการนอนกัดฟันได้ในระดับหนึ่ง แต่มันไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อรับแรงบดเคี้ยวที่รุนแรงเท่า “เฝือกสบฟัน” โดยเฉพาะ หากคุณมีอาการนอนกัดฟันรุนแรง ควรปรึกษาทันตแพทย์เพื่อทำเฝือกสบฟันโดยเฉพาะ ซึ่งจะมีความหนาและทนทานกว่ามาก

ห้ามฝืนเด็ดขาด! การฝืนใส่อาจทำให้ฟันปวดหรือเกิดความเสียหายได้ การที่รีเทนเนอร์คับมากคือสัญญาณว่าฟันของคุณเคลื่อนไปจากตำแหน่งเดิมแล้ว ควรมาพบทันตแพทย์เพื่อประเมิน บางครั้งอาจแก้ไขได้ด้วยรีเทนเนอร์ชนิดพิเศษ หรืออาจต้องพิจารณาจัดฟันรอบใหม่ในกรณีที่ฟันล้มไปมาก

โดยส่วนใหญ่แล้วจะ “ใช้ไม่ได้”  เพราะการอุดฟันหรือทำครอบฟันจะทำให้รูปร่างของฟันเปลี่ยนไปแม้เพียงเล็กน้อย ซึ่งส่งผลให้รีเทนเนอร์ที่พอดีเป๊ะไม่สามารถใส่ลงได้อีกต่อไป คุณจำเป็นต้องทำรีเทนเนอร์ชิ้นใหม่

 ไม่จำเป็นครับ หากคุณไม่สะดวกเดินทาง สามารถเข้ารับบริการที่ identistclinic ได้ เรายินดีต้อนรับคนไข้ทุกท่านที่ต้องการทำรีเทนเนอร์ใหม่หรือทำสำรอง