รีเทนเนอร์ (Retainer) คือ อุปกรณ์สำคัญที่ใช้เพื่อคงสภาพฟันให้อยู่ในตำแหน่งที่จัดไว้หลังจากถอดเครื่องมือจัดฟัน (เช่น เหล็กจัดฟัน หรือเครื่องมือจัดฟันแบบใส)
เรื่องน่ารู้รีเทนเนอร์ ทำไมต้องใส่รีเทนเนอร์?
เรื่องน่ารู้รีเทนเนอร์ หลังจากจัดฟันเสร็จ ฟันของเรายังคงมีแนวโน้มที่จะเคลื่อนกลับไปยังตำแหน่งเดิมก่อนการจัดฟันได้ ซึ่งเรียกว่า “ฟันล้ม” หรือ “ฟันเคลื่อนกลับ” การใส่รีเทนเนอร์จะช่วยป้องกันปัญหานี้และช่วยให้ฟันคงอยู่ในตำแหน่งที่เรียงตัวสวยงามตามที่ทันตแพทย์ได้จัดไว้
เราใส่รีเทนเนอร์เพื่ออะไร?
เราใส่รีเทนเนอร์เพื่อ คงสภาพฟัน ให้อยู่ในตำแหน่งที่จัดไว้หลังจากที่เราถอดเครื่องมือจัดฟัน (เช่น เหล็กจัดฟัน หรือเครื่องมือจัดฟันแบบใส) ออกแล้ว เหตุผลหลักๆ ที่ต้องใส่รีเทนเนอร์คือ
- ป้องกันฟันเคลื่อนกลับ (Relapse) หลังจากถอดเครื่องมือจัดฟันออก ฟันของเรามีแนวโน้มที่จะเคลื่อนกลับไปยังตำแหน่งเดิมก่อนการจัดฟันได้ เพราะกระดูกและเนื้อเยื่อรอบๆ รากฟันยังไม่แข็งแรงพอที่จะคงตำแหน่งใหม่ไว้ได้ รีเทนเนอร์จะทำหน้าที่เป็นเครื่องมือที่ช่วยล็อกฟันให้อยู่กับที่ ป้องกันไม่ให้ฟันซ้อนเก ห่างกัน หรือบิดเบี้ยวเหมือนเดิม
- รักษาสภาพฟันที่สวยงาม การจัดฟันใช้เวลาและค่าใช้จ่าย การใส่รีเทนเนอร์เป็นการลงทุนเพื่อให้ผลลัพธ์ของการจัดฟันคงอยู่ยาวนานที่สุด ทำให้ฟันยังคงเรียงตัวสวยงามตามที่ทันตแพทย์ได้จัดไว้ให้
- ช่วยให้กระดูกและเนื้อเยื่อรอบๆ ฟันปรับตัว ในช่วงแรกหลังจากถอดเครื่องมือจัดฟัน กระดูกและเนื้อเยื่อที่รองรับฟันยังอยู่ในกระบวนการปรับตัวและแข็งแรงขึ้น การใส่รีเทนเนอร์จะช่วยให้กระบวนการนี้เป็นไปอย่างสมบูรณ์ และฟันจะยึดแน่นในตำแหน่งใหม่
รีเทนเนอร์เหมาะกับใคร?
รีเทนเนอร์เหมาะสำหรับ ทุกคนที่เคยผ่านการจัดฟันมาแล้ว ไม่ว่าจะจัดฟันด้วยเหล็กจัดฟัน, เครื่องมือจัดฟันแบบใส (Invisalign), หรือวิธีการจัดฟันอื่นๆ
- ผู้ที่จัดฟันเสร็จแล้วทุกคน ควรใส่รีเทนเนอร์
- ผู้ที่ต้องการรักษาสภาพฟันที่สวยงาม จากการจัดฟันให้คงอยู่ยาวนาน
- ผู้ที่ไม่ต้องการให้ฟันกลับมามีปัญหาซ้อนเก หรือห่างกันอีก ในอนาคต
เลือกรีเทนเนอร์แบบไหนดี?
การเลือกรีเทนเนอร์แบบไหนดีนั้น ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง ทั้งลักษณะฟันของคุณหลังจัดฟัน, ความชอบส่วนตัว, ไลฟ์สไตล์, งบประมาณ และที่สำคัญที่สุดคือ คำแนะนำของทันตแพทย์ โดยทั่วไป
- รีเทนเนอร์แบบถอดได้ แบบลวด (Hawley Retainer)
- รีเทนเนอร์แบบถอดได้: แบบใส (Clear Retainer / Essix Retainer)
- รีเทนเนอร์แบบติดแน่น (Fixed Retainer / Bonded Retainer)
ควรเลือกรีเทนเนอร์แบบถอดได้ หรือติดแน่นดี?
การเลือกระหว่างรีเทนเนอร์แบบถอดได้ (ลวดหรือใส) กับแบบติดแน่นนั้น ไม่มีคำตอบที่ “ดีที่สุด” เพียงอย่างเดียว แต่จะขึ้นอยู่กับปัจจัยเฉพาะบุคคลและคำแนะนำของทันตแพทย์เป็นหลัก
ปัจจัยในการพิจารณาเพื่อเลือกระหว่างแบบถอดได้และแบบติดแน่น
- วินัยและความรับผิดชอบของคุณ ถ้าคุณเป็นคนมีวินัยสูง ไม่ลืมใส่รีเทนเนอร์ รีเทนเนอร์แบบถอดได้ (ทั้งแบบลวดและแบบใส) เป็นตัวเลือกที่ดี คุณสามารถถอดออกเพื่อทำความสะอาดฟันได้ง่าย และถอดออกเวลากินอาหาร ถ้าคุณเป็นคนขี้ลืม กังวลว่าจะไม่ใส่รีเทนเนอร์สม่ำเสมอ รีเทนเนอร์แบบติดแน่นอาจเหมาะกับคุณมากกว่า เพราะมันจะติดอยู่กับฟันตลอดเวลา ไม่ต้องกังวลเรื่องการลืมใส่หรือทำหาย
- ความกังวลเรื่องความสวยงาม ถ้าคุณต้องการให้มองไม่เห็นรีเทนเนอร์เลย แบบใส จะมองไม่เห็นแทบจะ 100% เวลาใส่ แบบติดแน่น จะติดอยู่ด้านหลังของฟัน จึงมองไม่เห็นเลย ถ้าคุณไม่กังวลเรื่องการมองเห็นมากนัก รีเทนเนอร์แบบลวดก็เป็นตัวเลือกที่ดี เพราะมีความทนทานและปรับแต่งได้
- การดูแลรักษาความสะอาดช่องปาก รีเทนเนอร์แบบถอดได้ ทำความสะอาดง่ายกว่า เพราะสามารถถอดออกมาแปรงและทำความสะอาดฟันได้อย่างอิสระ รีเทนเนอร์แบบติดแน่น ต้องใช้ความพิถีพิถันในการทำความสะอาดซอกฟันและบริเวณลวดที่ติดอยู่ เพื่อป้องกันการสะสมของคราบพลัคและหินปูน อาจต้องใช้ไหมขัดฟันชนิดพิเศษ (Superfloss) หรือแปรงซอกฟัน ซึ่งอาจต้องใช้เวลาและทักษะในการทำความสะอาดมากขึ้น
- โอกาสที่ฟันจะเคลื่อนกลับ ทันตแพทย์บางท่านอาจแนะนำให้ใช้รีเทนเนอร์แบบติดแน่นในกรณีที่ฟันบริเวณนั้นมีโอกาสเคลื่อนกลับได้สูงมาก หรือในบางเคสที่ต้องการการคงสภาพฟันในระยะยาวมากๆ (เช่น ฟันล่าง) บางครั้งทันตแพทย์อาจแนะนำให้ใช้ทั้งสองแบบร่วมกัน เช่น ติดรีเทนเนอร์แบบติดแน่นที่ฟันล่าง และใส่รีเทนเนอร์แบบถอดได้ที่ฟันบน
- งบประมาณ ราคาของรีเทนเนอร์แต่ละแบบอาจแตกต่างกันไป ควรสอบถามกับคลินิกที่คุณใช้บริการจัดฟัน
ต้องใส่รีเทนเนอร์ “นานเท่าที่คุณต้องการให้ฟันของคุณตรงและคงสภาพที่จัดไว้”
เรื่องน่ารู้รีเทนเนอร์ คำแนะนำโดยทั่วไปจะมีช่วงเวลา แต่ความจริงคือ ฟันของเรามีแนวโน้มที่จะเคลื่อนที่ได้ตลอดชีวิต ไม่ว่าจะผ่านการจัดฟันมาแล้วหรือไม่ก็ตาม ปัจจัยต่างๆ เช่น การเจริญเติบโต การแก่ตัว แรงบดเคี้ยว การกลืน ลิ้น หรือแม้กระทั่งพฤติกรรมที่ไม่ดีบางอย่าง (เช่น การกัดเล็บ) ก็สามารถทำให้ฟันเคลื่อนที่ได้
โดยทั่วไป ระยะเวลาการใส่รีเทนเนอร์จะแบ่งเป็น 2 ช่วงหลักๆ
- ช่วงแรก (Critical Period): 6 เดือน – 2 ปีแรก หลังถอดเครื่องมือจัดฟัน ควรใส่รีเทนเนอร์ ตลอดเวลา (ยกเว้นตอนกินอาหารและแปรงฟัน) หรือตามที่ทันตแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
- ช่วงต่อเนื่อง (Maintenance Period): หลัง 1-2 ปีแรก เป็นต้นไป ทันตแพทย์จะพิจารณาให้ลดความถี่ลง อาจเป็น ใส่เฉพาะตอนนอน (ทุกคืน) หรือ 3-5 คืนต่อสัปดาห์ แม้ว่าฟันจะเริ่มคงที่แล้ว แต่ก็ยังมีความเสี่ยงที่จะเคลื่อนกลับได้ การใส่รีเทนเนอร์ตอนนอนเป็นการช่วยคงสภาพฟันในระยะยาว ในทางปฏิบัติ ทันตแพทย์หลายท่านแนะนำว่า ควรใส่รีเทนเนอร์ไปตลอดชีวิต (หรือให้นานที่สุดเท่าที่จะทำได้) โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใส่เฉพาะตอนนอน เพื่อป้องกันไม่ให้ฟันเคลื่อนที่กลับมามีปัญหาอีกในอนาคต
ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นกับ รีเทนเนอร์ แบบถอดได้ (ทั้งแบบลวดและแบบใส)
- ฟันเคลื่อนกลับ/ฟันล้ม (Relapse)
- รีเทนเนอร์หลวม/ไม่กระชับ
- รีเทนเนอร์ชำรุด/แตกหัก
- ทำรีเทนเนอร์หาย
- กลิ่นเหม็นและคราบสกปรก
- ระคายเคืองในช่องปาก
- มีผลต่อการออกเสียง/การพูด
ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นกับ รีเทนเนอร์แบบติดแน่น
- ลวดหลุด/ลวดหัก
- การสะสมของคราบพลัคและหินปูน:
- ไหมขัดฟันขาดติด
- ความไม่สบาย/ระคายเคือง
ข้อควรระวังสำหรับ รีเทนเนอร์แบบถอดได้ (ทั้งแบบลวดและแบบใส)
- ใส่รีเทนเนอร์ตามคำแนะนำของทันตแพทย์อย่างเคร่งครัด แนะนำให้ใส่ตลอดเวลา (ยกเว้นตอนกินและแปรงฟัน) หรือใส่เฉพาะตอนนอน ต้องทำตามอย่างสม่ำเสมอ หากละเลย ฟันจะเคลื่อนกลับได้อย่างรวดเร็ว อย่ารู้สึกว่าฟันเข้าที่แล้วจึงหยุดใส่เอง เพราะฟันมีแนวโน้มจะเคลื่อนที่ได้ตลอดชีวิต
- ระมัดระวังในการถอดและใส่ การถอด ค่อยๆ ใช้นิ้วเกี่ยวขอบรีเทนเนอร์ (สำหรับแบบใส) หรือลวด (สำหรับแบบลวด) ดึงออกอย่างเบามือและสม่ำเสมอ อย่าดึงหรือกระชากรีเทนเนอร์จากด้านใดด้านหนึ่งเพียงด้านเดียว เพราะจะทำให้รีเทนเนอร์บิดเบี้ยวหรือแตกหักได้ง่าย การใส่ กดรีเทนเนอร์ให้เข้าที่ด้วยนิ้วมือ อย่าใช้ฟันกัดกดรีเทนเนอร์ให้เข้าที่ เพราะอาจทำให้รีเทนเนอร์เสียรูปหรือแตกได้
- ดูแลความสะอาดรีเทนเนอร์อย่างถูกวิธี ทำความสะอาดทุกครั้งที่ถอดออก ล้างด้วยน้ำสะอาดทันทีหลังถอด เพื่อล้างน้ำลายและเศษอาหารออก แปรงรีเทนเนอร์ทุกวัน ใช้แปรงสีฟันขนนุ่ม (อาจใช้แปรงแยกกับแปรงฟันปกติ) กับน้ำเปล่า หรือน้ำสบู่อ่อนๆ / น้ำยาล้างจานแบบอ่อน (ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น) ห้ามใช้ยาสีฟัน! ยาสีฟันส่วนใหญ่มีผงขัด ซึ่งจะทำให้รีเทนเนอร์เป็นรอยขีดข่วนเล็กๆ สะสม ซึ่งเป็นแหล่งสะสมของแบคทีเรีย ทำให้เกิดคราบและกลิ่นได้ง่าย ใช้น้ำยาทำความสะอาดรีเทนเนอร์โดยเฉพาะ: (เช่น เม็ดฟู่) แช่อาทิตย์ละ 1-2 ครั้ง เพื่อขจัดคราบและฆ่าเชื้อโรค แต่ต้องล้างออกด้วยน้ำสะอาดให้หมดจดก่อนใส่ ห้ามใช้น้ำร้อนหรือน้ำเดือดเด็ดขาด! ความร้อนจะทำให้รีเทนเนอร์ (โดยเฉพาะแบบใส) บิดเบี้ยว เสียรูป และไม่สามารถใช้งานได้อีก
- เก็บรีเทนเนอร์ในกล่องที่จัดเตรียมไว้เสมอ เมื่อถอดออกต้องใส่กล่องทันที: นี่คือข้อผิดพลาดที่พบบ่อยที่สุดที่ทำให้รีเทนเนอร์หายหรือเสียหาย! อย่าห่อด้วยกระดาษทิชชู หรือวางไว้ตามโต๊ะ เพราะอาจโดนทิ้งหรือเผลอนั่งทับ
- หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารขณะใส่รีเทนเนอร์ โดยเฉพาะรีเทนเนอร์แบบใส ควรจะถอดออกก่อนกินอาหารและดื่มเครื่องดื่มที่มีสี เพราะอาจทำให้รีเทนเนอร์เปื้อนคราบ เปลี่ยนสี หรือแตกได้
- ไม่ปรับแต่งรีเทนเนอร์เอง หากรีเทนเนอร์หลวม เจ็บ หรือรู้สึกไม่พอดี ห้ามดัด หัก หรืองอด้วยตัวเองเด็ดขาด ให้รีบไปพบทันตแพทย์เพื่อทำการปรับแต่ง หรือพิจารณาทำใหม่
- ระมัดระวังเรื่องอุณหภูมิ อย่าทิ้งรีเทนเนอร์ไว้ในรถยนต์ที่จอดตากแดด หรือวางไว้ใกล้แหล่งความร้อนสูงๆ เพราะจะทำให้เสียรูปได้
ข้อควรระวังสำหรับ รีเทนเนอร์แบบติดแน่น
- ใส่ใจในการทำความสะอาดเป็นพิเศษ เนื่องจากติดอยู่กับฟันตลอดเวลา คราบพลัคและหินปูนสามารถสะสมได้ง่ายบริเวณลวดและซอกฟัน ต้องแปรงฟันให้สะอาดทั่วถึง โดยเฉพาะบริเวณรอบๆ ลวด
- ระมัดระวังในการรับประทานอาหาร หลีกเลี่ยงการกัดอาหารแข็งๆ หรือเหนียวๆ โดยตรงบริเวณฟันหน้าด้านที่มีลวดติดอยู่ เพราะอาจทำให้ลวดหลุดหรือหักได้
- ตรวจเช็คสภาพลวดด้วยตัวเองเป็นประจำ สังเกตว่าลวดยังติดแน่นดีหรือไม่ มีส่วนไหนหลุดหรือคมบาดลิ้นหรือไม่ หากพบความผิดปกติ ให้รีบไปพบทันตแพทย์ทันที
- พบทันตแพทย์เพื่อตรวจเช็คและทำความสะอาดฟันเป็นประจำ ควรไปขูดหินปูนและตรวจสุขภาพช่องปากตามนัด (อย่างน้อยทุก 6 เดือน) เพื่อให้ทันตแพทย์ช่วยทำความสะอาดบริเวณที่เข้าถึงยากและตรวจสภาพรีเทนเนอร์
โปรโมชั่นรีเทนเนอร์
เรื่องน่ารู้รีเทนเนอร์ เมื่อทำรีเทนเนอร์ บน ล่าง ทุกรูปแบบ รับส่วนลด 500 บาททันที สำหรับถอดเครื่องมือจัดฟัน เหลือเพียง 1,500 บาท การปรึกษาเรื่องรีเทนเนอร์จึงไม่ใช่แค่การเลือกอุปกรณ์ แต่เป็นการวางแผนการดูแลรักษาสภาพฟันในระยะยาว เพื่อให้รอยยิ้มที่ได้จากการจัดฟันสวยงามและคงทนที่สุด หากมีข้อสงสัยเพิ่มเติมเกี่ยวกับการทำรีเทนเนอร์ หรือต้องการข้อมูลคลินิก identistclinic ที่เสนอโปรโมชั่น @iDentistClinic
