ถอนฟัน

• การถอนฟัน (Tooth Extraction) คือ การนำฟันซี่ที่มีปัญหาออกจากเบ้าฟันในกระดูกขากรรไกร เป็นหนึ่งในวิธีการรักษาทางทันตกรรม

24 ชั่วโมงแรก ช่วงเวลาที่สำคัญที่สุด

1. กัดผ้าก๊อซให้แน่น กัดผ้าก๊อซนิ่งๆ ต่อเนื่องประมาณ 1-2 ชั่วโมง หลังถอนฟันเสร็จ เพื่อให้เลือดหยุดไหลสนิท หากยังมีเลือดซึม สามารถเปลี่ยนผ้าก๊อซชิ้นใหม่แล้วกัดต่อได้ครับ/ค่ะ
2. ห้ามบ้วนน้ำลาย/บ้วนปากแรงๆ การบ้วนปากหรือดูดแผลแรงๆ ในวันแรก อาจทำให้ลิ่มเลือดที่กำลังก่อตัวเพื่อปิดปากแผลหลุดออก ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของภาวะกระดูกเบ้าฟันอักเสบ (Dry Socket) ที่ทำให้ปวดแผลมากและแผลหายช้า
3. ประคบเย็น ใช้เจลเย็นหรือผ้าห่อน้ำแข็งประคบบริเวณแก้มด้านที่ถอนฟัน โดยประคบ 15 นาที พัก 15 นาที สลับกันไป จะช่วยลดอาการบวมและปวดได้ดีมากครับ/ค่ะ
4. หลีกเลี่ยงการแปรงฟันโดนแผล สามารถแปรงฟันซี่อื่นๆ ได้ตามปกติ แต่ให้เว้นบริเวณแผลไว้ก่อน เพื่อไม่ให้กระทบกระเทือนแผล
5. ทานอาหารอ่อนๆ และเย็น ควรทานอาหารที่ไม่ต้องเคี้ยวมาก เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม ซุป หรือโยเกิร์ต และควรเป็นอาหารที่ไม่ร้อนจัด เพื่อป้องกันการระคายเคืองแผล
6. งดกิจกรรมที่ต้องออกแรงหนัก การออกกำลังกายหนักๆ หรือการยกของหนัก อาจทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นและมีเลือดซึมออกจากแผลได้

หลัง 24 ชั่วโมงเป็นต้นไป

1. เริ่มบ้วนปากเบาๆ ใช้น้ำเกลืออุ่นๆ (เกลือ 1 ช้อนชา ผสมน้ำอุ่น 1 แก้ว) บ้วนปากเบาๆ หลังรับประทานอาหาร เพื่อช่วยทำความสะอาดเศษอาหารและลดการสะสมของแบคทีเรีย
2. ประคบอุ่น (ถ้ามีรอยช้ำ) หากมีรอยเขียวช้ำบริเวณแก้ม สามารถเปลี่ยนมาใช้การประคบอุ่นเพื่อช่วยให้เลือดไหลเวียนดีขึ้นและลดรอยช้ำได้
3. รับประทานยาตามที่ทันตแพทย์สั่ง ทานยาแก้ปวดและยาปฏิชีวนะ (ถ้ามี) ให้ครบตามที่คุณหมอแนะนำ เพื่อบรรเทาอาการปวดและป้องกันการติดเชื้อ
4. แปรงฟันอย่างระมัดระวัง เริ่มแปรงฟันบริเวณใกล้ๆ แผลได้ แต่ต้องทำอย่างเบามือที่สุด

” ระหว่างถอนฟัน จะไม่รู้สึกเจ็บ “

• ยาชาจะออกฤทธิ์ไปบล็อกเส้นประสาทที่รับความรู้สึกบริเวณนั้นชั่วคราว ทำให้คุณไม่รู้สึกเจ็บปวดใดๆ ระหว่างที่ฟันถูกนำออกมา สิ่งที่คุณจะรู้สึกได้คือ “แรงกด” หรือ “แรงโยก” ขณะที่ทันตแพทย์ใช้เครื่องมือขยับฟันให้หลวม แต่จะไม่มีความรู้สึกเจ็บแหลมๆ เหมือนเวลาปวดฟันแน่นอน ทันตแพทย์ของเราที่ iDentist Clinic ทุกท่านจะคอยถามและเช็กให้แน่ใจเสมอว่ายาชาออกฤทธิ์เต็มที่แล้วก่อนจะลงมือทำหัตถการ

ความเจ็บเล็กน้อยที่อาจเจอ คือตอนฉีดยาชา ซึ่งจะเป็นความรู้สึกเหมือนมดกัดแว๊บเดียวเท่านั้น และทันตแพทย์ส่วนใหญ่มักจะทายาชาชนิดเจลที่เหงือกก่อน เพื่อลดความรู้สึกตอนเข็มจิ้มลงไปอีกด้วย

ฟันคุด ก็คือ “ฟันที่ไม่สามารถขึ้นมาในช่องปากได้ตามปกติ” เหมือนฟันซี่อื่นๆ โดยส่วนใหญ่มักจะหมายถึง ฟันกรามซี่สุดท้าย (ซี่ที่ 8) ซึ่งเป็นฟันที่จะขึ้นช้าที่สุดในช่วงอายุประมาณ 17-25 ปี “ถอน” หรือ “ผ่า” รู้ได้อย่างไร  การตัดสินใจว่าจะใช้การ “ถอน” แบบปกติ หรือต้อง “ผ่าตัด” นั้น ขึ้นอยู่กับลักษณะการขึ้นของฟันคุดซี่นั้นๆ ซึ่งทันตแพทย์จะเป็นผู้ประเมินจากฟิล์ม X-ray 

สำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัวหรืออยู่ในภาวะบางอย่าง จำเป็นต้องได้รับการดูแลและวางแผนอย่างรอบคอบเป็นพิเศษ เพื่อป้องกันความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นได้ มาดูกัน ว่ามีกลุ่มใดบ้างที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ

• กลุ่มโรคหัวใจและหลอดเลือด ความเครียดหรือความกังวลขณะทำฟันอาจทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นได้ นอกจากนี้ยาชาบางชนิดมีส่วนผสมของสารที่ทำให้หลอดเลือดหดตัวซึ่งอาจมีผลต่อความดันเช่นกัน
• โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus) ผู้ป่วยเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี จะมีความเสี่ยง 2 อย่างหลักๆ คือ แผลจะหายช้ากว่าคนปกติ และ เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย

• โรคกระดูกพรุน (Osteoporosis) ผู้ป่วยบางรายที่ได้รับ ยารักษากระดูกพรุนในกลุ่มบิสฟอสโฟเนต (Bisphosphonates) ทั้งแบบทานและแบบฉีด มีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะ “กระดูกขากรรไกรตาย” (MRONJ) หลังการถอนฟัน ซึ่งเป็นภาวะที่แผลไม่หายและมีกระดูกโผล่ในช่องปาก

• กลุ่มผู้ป่วยอื่นๆ ที่ต้องระวัง 

• • หญิงตั้งครรภ์  โดยทั่วไปจะหลีกเลี่ยงการถอนฟันในช่วง 3 เดือนแรกและ 3 เดือนสุดท้ายของการตั้งครรภ์ ช่วงที่ปลอดภัยที่สุดคือไตรมาสที่ 2 (เดือนที่ 4-6) แต่ต้องทำภายใต้การดูแลร่วมกันของทันตแพทย์และสูตินรีแพทย์

• • ผู้ป่วยโรคไต  โดยทั่วไปจะหลีกเลี่ยงการถอนฟันในช่วง 3 เดือนแรกและ 3 เดือนสุดท้ายของการตั้งครรภ์ ช่วงที่ปลอดภัยที่สุดคือไตรมาสที่ 2 (เดือนที่ 4-6) แต่ต้องทำภายใต้การดูแลร่วมกันของทันตแพทย์และสูตินรีแพทย์

• • ผู้ป่วยที่เคยได้รับการฉายรังสี การถอนฟันอาจมีความเสี่ยงทำให้กระดูกบริเวณนั้นตายจากการขาดเลือดได้

• • ผู้ป่วยที่รับยากดภูมิคุ้มกัน หรือผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัด ร่างกายจะอ่อนแอและติดเชื้อได้ง่ายมาก

• • ฟันผุ ไม่ได้หมายความว่าจะต้องถอนเสมอไป ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของการผุ 
  • ฟันโยก เป็นอาการที่บ่งบอกว่าอวัยวะรอบๆ ฟัน (เหงือกและกระดูก) ที่ทำหน้าที่ยึดฟันไว้กำลังมีปัญหา ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่มักมาจาก โรคปริทันต์อักเสบ (Periodontitis) หรือโรคเหงือกอักเสบรุนแรง

• ฟันกรามแตก  

• ไม่จำเป็น ต้องถอน แตกเพียงเล็กน้อยที่ด้านบดเคี้ยว สามารถบูรณะด้วย การอุดฟัน หรือทำ อินเลย์/ออนเลย์ 

• จำเป็น” ต้องถอน  เมื่อรอยแตกยาวลึกลงไปถึงรากฟัน กรณีนี้จะไม่สามารถเก็บฟันไว้ได้แล้ว เพราะเชื้อโรคจะเข้าไปตามรอยแตกและทำให้เกิดการอักเสบในกระดูกรอบๆ รากฟัน การถอนจึงเป็นทางเลือกเดียวเพื่อกำจัดการติดเชื้อ

• อาหารและเครื่องดื่มที่ “ร้อนจัด” กาแฟร้อน, ชาร้อน, โจ๊กหรือซุปที่เพิ่งปรุงเสร็จใหม่ๆ
•  อาหารที่ “แข็ง กรอบ หรือเคี้ยวยาก” ถั่ว, ขนมขบเคี้ยว, ป๊อปคอร์น, น้ำแข็ง, ข้าวเหนียว, หมูกรอบ, ไก่ทอด
• อาหาร “รสจัดจ้าน” (เผ็ดจัด เปรี้ยวจัด เค็มจัด) ส้มตำ, ต้มยำ, ยำต่างๆ, ของหมักดอง
• อาหารที่มี “เศษเล็กเศษน้อย” หรือ “เมล็ด” สตรอว์เบอร์รี, เสาวรส, งา, ขนมปังธัญพืช
• เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ทุกชนิด เบียร์, ไวน์, สุรา
• การใช้ “หลอดดูด” กับเครื่องดื่มทุกชนิด การใช้หลอดดูดจะสร้างแรงดูดหรือแรงดันลบในช่องปาก ซึ่งเป็นสาเหตุอันดับต้นๆ ที่ทำให้ “ลิ่มเลือด” ที่ปิดปากแผลอยู่หลุดออกไป และนำไปสู่ภาวะ กระดูกเบ้าฟันอักเสบ (Dry Socket) ที่เจ็บปวดและทรมานมาก

ติดต่อ iDentist Clinic ผ่านช่องทางที่คุณสะดวกที่สุด ไม่ว่าจะเป็นการโทรศัพท์, inbox ผ่าน Facebook Page, หรือ Line Official เพื่อทำการนัดหมาย โดยแจ้งเจ้าหน้าที่ว่า “ต้องการปรึกษาเรื่องการจัดฟัน”

ในช่วง 1-2 วันแรก อาจมีเลือดซึมปนกับน้ำลายได้ ถือเป็นเรื่องปกติ แต่ถ้าเลือดไหลออกมาเยอะตลอดเวลาและไม่หยุด ควรกลับมาพบทันตแพทย์ทันที

โดยทั่วไปอาการปวดและบวมจะมากที่สุดในช่วง 2-3 วันแรก และจะค่อยๆ ดีขึ้นตามลำดับ หากปฏิบัติตัวตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด อาการจะดีขึ้นเร็วมาก

หากไม่มีอาการปวดรุนแรงหรือมีกลิ่นเหม็น คราบขาวๆ ที่เห็นมักจะเป็นเนื้อเยื่อที่ร่างกายกำลังสร้างขึ้นมาเพื่อซ่อมแซมแผล ไม่ใช่หนองแต่ถ้าไม่แน่ใจ สามารถถ่ายรูปส่งมาปรึกษา หรือกลับมาให้คุณหมอที่ iDentist Clinic ตรวจดูก่อนได้เลย

หากทานยาแก้ปวดตามที่ทันตแพทย์สั่งแล้วอาการไม่ดีขึ้นภายใน 2-3 วัน หรือมีอาการปวดรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ ควรรีบติดต่อกลับมาที่คลินิกทันที เพราะอาจเป็นสัญญาณของภาวะกระดูกเบ้าฟันอักเสบ (Dry Socket) ซึ่งต้องให้คุณหมอช่วยดูแล

โดยปกติอาการปวดจะค่อยๆ ลดลงอย่างเห็นได้ชัดหลังผ่านไป 48-72 ชั่วโมง (2-3 วัน) และจะหายเป็นปกติภายใน 1 สัปดาห์

หากไม่มีโรคประจำตัวร้ายแรง สามารถทานยาพาราเซตามอลตามขนาดที่แนะนำข้างฉลากได้ แต่ทางที่ดีที่สุดคือการทานยาตามที่ทันตแพทย์ของ iDentist Clinic จัดให้ เพราะจะเหมาะสมกับสภาวะร่างกายและประวัติสุขภาพของคุณมากที่สุด

จำเป็น ฟันคุดที่ไม่ปวด ไม่ได้แปลว่าจะไม่มีปัญหาในอนาคต การปล่อยทิ้งไว้อาจทำให้เกิด “ระเบิดเวลา” เช่น ทำให้ฟันกรามซี่ข้างๆ ผุลึกจนต้องรักษารากฟัน หรือเกิดถุงน้ำทำลายกระดูกขากรรไกรได้ การนำออกตั้งแต่เนิ่นๆ ตอนที่ยังไม่มีอาการ จะทำให้แผลหายเร็วกว่าและผลข้างเคียงน้อยกว่า

ระหว่างทำไม่เจ็บทั้งคู่ เพราะมีฤทธิ์ของยาชา แต่หลังผ่าฟันคุดอาจมีอาการปวดและบวมได้มากกว่าการถอนแบบปกติ เนื่องจากเป็นการผ่าตัดที่มีการเปิดเหงือกและอาจมีการกรอกระดูก แต่ก็สามารถจัดการได้ด้วยยาแก้ปวดและการประคบเย็นตามที่ทันตแพทย์แนะนำ

ช่วงอายุที่เหมาะสมที่สุดคือ 18-25 ปี เพราะเป็นช่วงที่รากฟันยังเจริญไม่เต็มที่ ทำให้การผ่าตัดทำได้ง่ายกว่า กระดูกมีความยืดหยุ่นสูง และร่างกายสามารถฟื้นฟูรักษาแผลได้รวดเร็วที่สุด

โดยทั่วไปแนะนำให้หลีกเลี่ยงอย่างน้อย 3-5 วันแรก หลังการถอนฟัน หรือจนกว่าจะรู้สึกว่าแผลเริ่มดีขึ้น ไม่เจ็บแล้ว หลังจากนั้นสามารถค่อยๆ กลับมาทานอาหารที่นิ่มขึ้นแต่ยังไม่แข็งมากได้ และกลับสู่การทานอาหารปกติได้เมื่อแผลปิดสนิทดีแล้ว

แนะนำให้ทานอาหารที่ อ่อนนุ่ม เคี้ยวง่าย และไม่ร้อน เช่น โจ๊กหรือข้าวต้มที่พักให้เย็นแล้ว, โยเกิร์ต, ไอศกรีม, เจลลี่, ซุปฟักทอง, มันบด, สมูทตี้ (แต่ต้องใช้ช้อนตักทาน ห้ามใช้หลอดดูด)

หากเผลอทานไปเล็กน้อยและยังไม่มีอาการผิดปกติ เช่น ปวดแผลมากขึ้น หรือบวมขึ้น ให้สังเกตอาการต่อไป และพยายามบ้วนปากเบาๆ ด้วยน้ำเกลืออุ่นๆ (หลังจากถอนฟันไปแล้ว 24 ชั่วโมง) เพื่อทำความสะอาด แต่ถ้ามีอาการปวดรุนแรงขึ้น ควรรีบติดต่อกลับมาที่คลินิกเพื่อตรวจเช็ก